Herstel van het afweersysteem na allogene stamcel transplantatie en de beschermende rol van ILC tegen transplantatie-gerelateerde complicaties
Onderzoeksgroep Mette D. Hazenberg, hematoloog AMC
Achtergrond:
Een allogene stamceltransplantatie met hematopoietische stamcellen van een broer, zus of onbekende donor is vaak een essentieel onderdeel in de behandeling van patiënten met een hematologische maligniteit. Het doel van de transplantatie is het induceren van een reactie door het afweersysteem van de donor tegen de leukemie of het lymfoom van de patiënt, de zogenaamde‘graft versus leukemie/lymfoom’ (GvL) reactie. Deze GvL response is curatief, maar vaak gaat een krachtige GvL response gepaard met een reactie van het donor-afweersysteem tegen de patiënt. Wat volgt is de zgn ‘graft versus host’ ziekte (GvHD), een aandoening die vaak chronisch is, alle organen kan betreffen, verlies van kwaliteit van leven geeft en zelfs tot overlijden van de patiënt kan leiden.
Doel van het onderzoek:
In onze groep wordt onderzoek gedaan naar een nieuw type cellen, de ‘innate lymphoid cells’ (ILC) waarvan bekend is dat zij een belangrijke rol spelen in de bescherming van weefsels tegen schade en in het herstel van weefselschade. Wij hebben aangetoond dat patiënten die relatief veel ILC in hun bloed hebben voorafgaand aan de allogene stamceltransplantatie beschermd zijn tegen het ontwikkelen van GvHD na de transplantatie.
Ons huidige onderzoek richt zich op 3 facetten:
1. de ontwikkeling van ILC uit hematopoietische stamcellen: wanneer we beter begrijpen hoe ILC zich ontwikkelen uit stamcellen kunnen we technieken ontwikkelen die het herstel van ILC na chemotherapie en stamceltransplantatie kunnen bevorderen waardoor meer patiënten tegen de vaak dramatische gevolgen van GvHD beschermd kunnen worden;
2. de precieze mechanismen waarmee ILC het weefsel beschermen tegen het optreden van GvHD;
3. de interactie van ILC met mesenchymale stromale cellen (MSC): MSC worden vaak gebruikt voor de behandeling van ernstige GvHD omdat ze de activiteit van het donor-afweersysteem kunnen onderdrukken, maar het is nog onduidelijk hoe deze cellen dat precies bewerkstelligen. Wij hebben aanwijzingen dat MSC en ILC met elkaar samenwerken en dat MSC het weefsel-beschermende effect van ILC versterken.
Relevantie van ons onderzoek:
Ongeveer 15-30% van de patiënten die een allogene stamceltransplantatie ondergaan overlijden uiteindelijk aan de complicaties van de transplantatie, die grotendeels veroorzaakt worden door moeilijk te behandelen GvHD. ILC lijken tegen GvHD te beschermen; een mogelijke toepassing van ons onderzoek zou zijn co-transplantatie van ILC bij het stamceltransplantaat of MSC om GvHD te voorkomen dan wel beter te kunnen behandelen.
De Stichting Leukemie.nl:
geeft een donatie van € 5.000,– voor dit onderzoek. Donaties van de familie Dambrink, de familie Braspenning aangevuld met andere donaties maken dit mogelijk.